De ministerraad heeft vandaag een wetsontwerp en een ontwerp van koninklijk besluit van ministers van Binnenlandse Zaken Verlinden en Justitie Van Quickenborne goedgekeurd omtrent de werking van de gemeenschappelijke gegevensbank Terrorisme, Extremisme, Radicaliseringsproces, ook gekend als ‘de OCAD-lijst’. Dit moet ervoor zorgen dat de informatiedeling omtrent extremistische figuren beter verloopt en er sneller maatregelen worden genomen. De Local Task Forces worden daarbij de hoeksteen van de strijd tegen terrorisme en extremisme en krijgen meer slagkracht. Ook kunnen gegevens omtrent de mentale gezondheidstoestand van personen onmiddellijk worden meegedeeld aan hulpverleners.
De gemeenschappelijke gegevensbank Terrorisme, Extremisme en Radicaliseringsproces (GGB) werd opgericht na de aanslagen in Zaventem en Maalbeek in 2016. Deze databank bevat de namen van extremisten en terroristen in ons land die worden opgevolgd in het kader van de ‘Strategie T.E.R.’ alsook de nodige informatie over hen. De GGB is het instrument waarrond de totaalaanpak van de strijd tegen terrorisme en problematische radicalisering in ons land gebouwd is. Het stelt de veiligheidsdiensten in staat om informatie te delen, te prioriteren en af te stemmen welke dienst het best geplaatst is om welke maatregel te nemen: sociopreventief als het kan, repressief als het moet.
In de databank bevinden zich 700 personen, onderverdeeld in vijf categorieën: ‘Foreign terrorist fighters’, ‘Homegrown terrorist fighters’, ‘Haatpropagandisten’, ‘Potentieel gewelddadige extremisten’ en ‘Terrorismeveroordeelden’. Elke persoon die is opgenomen in de databank heeft een dreigingsniveau van 1 tot 4. Onder andere het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse (OCAD), de Veiligheid van de Staat (VSSE), de Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid van de Krijgsmacht (ADIV), het Openbaar Ministerie, de geïntegreerde politie, het Crisiscentrum, Dienst Vreemdelingenzaken, de dienst Private veiligheid van de FOD Binnenlandse Zaken, de Dienst Erediensten en Vrijzinnigheid van de FOD Justitie, Douane & Accijnzen, de regionale diensten bevoegd voor de Justitiehuizen, het Vlaamse Agentschap Opgroeien en de Waalse tegenhanger Aide à la Jeunesse hebben hierin een rol en bepaalde verplichtingen.
Deze databank, en de informatiedeling tussen de veiligheidsdiensten die eruit voortvloeit, bewees de voorbije jaren haar cruciaal belang. Naar aanleiding van het dossier rond de voortvluchtige militair in 2021 en ook de dodelijke aanslag op twee politiemensen in Schaarbeek lieten minister van Justitie Vincent Van Quickenborne en minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden grondig bestuderen welke ingrepen nodig zijn om de werking van de gemeenschappelijke gegevensbank en de veiligheidsstructuur errond te verbeteren. Op basis van deze analyse werkten de ministers een wetsontwerp en een ontwerp tot koninklijk besluit uit.
Een belangrijke wijziging betreft de werking van de Local Task Forces (LTF), het structureel overleg tussen de veiligheidsdiensten op gerechtelijk arrondissementeel niveau. Zo worden de LTF's wettelijk verankerd als hoeksteen van de strijd tegen terrorisme en extremisme. Wanneer een nieuw persoon wordt toegevoegd aan de databank of wanneer het dreigingsniveau bij een persoon wordt aangepast, zullen de deelnemende veiligheidsdiensten in de LTF verplicht een lijst met mogelijke maatregelen moeten doorlopen. Dit kan bijvoorbeeld gaan om het intrekken van een veiligheidsmachtiging of wapenvergunning, het intrekken van een verblijfstitel of het vorderen van een aanhouding. Vervolgens zal de Local Task Force de te nemen maatregelen overmaken aan de bevoegde overheid. Het spreekt immers voor zich dat de LTF geen administratieve beslissing in de plaats van een andere dienst kan maken. Het kan ook noodzakelijk zijn om, doordat een geheim inlichtingenonderzoek niet verstoord mag worden, een bepaalde maatregel net niet te nemen.
Een andere belangrijke aanpassing is de wettelijke verankering van het principe dat politie en gerecht gegevens over de fysieke en mentale gezondheid van personen in de databank onmiddellijk kunnen meedelen aan zorgverleners. Dit is essentieel gezien het huidige dreigingsbeeld, waarbij lone actors vaak snel radicaliseren nadat ze op sociale media worden gemanipuleerd door haatpropaganda en complottheorieën. Vaak spelen psychiatrische problemen hierin een grote rol. Het is dus belangrijk dat de veiligheidsdiensten hierover informatie kunnen uitwisselen met de zorgsector.
Annelies Verlinden, minister van Binnenlandse Zaken: “Veruit de meeste dreigingsmeldingen in ons land hebben het profiel van een ‘lone actor’. Vaak liggen ook psychiatrische problemen mee aan de basis van de problematiek. Een aanslag met dodelijke afloop op onze politie in november vorig jaar, heeft aangetoond hoe belangrijk het is dat ook gezondheidsgegevens van de personen die opgenomen zijn in de gemeenschappelijke gegevensbank kunnen worden meegedeeld aan de zorgverleners. Met dit wetsontwerp versterken we dus niet enkel de informatiedeling tussen de veiligheids- en inlichtingendiensten, maar zullen we ook de zorgverleners de nodige informatie kunnen geven over de mentale gezondheidstoestand van de personen die worden opgevolgd. Dit is opnieuw een belangrijke stap in de strijd tegen extremisme en terrorisme.”
Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden bracht vanochtend op haar Kabinet de ministers van Binnenlandse Zaken en Veiligheid samen van andere Europese lidstaten. Hoog op de agenda stond de impact op de Europese veiligheid van de situatie in Syrië. Het onderwerp wordt straks ook besproken op de Europese Raad Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ) in Brussel.
Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden en de Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor zijn vandaag in Londen om samen met de Binnenlandministers van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Nederland en Duitsland een gemeenschappelijk actieplan aan te nemen dat inzet op de strijd tegen mensensmokkel en de problematiek van transmigratie. Een eerder overleg van de zogenaamde ‘Calais Group’ vond plaats in Brussel op 4 maart 2024. Het overleg vandaag wordt voorgezeten door de Britse Home Secretary Yvette Cooper en Duits minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser.
Met veel dankbaarheid zal ik, samen met Kris Oversteyns, het voorzitterschap van de gemeenteraad in Schoten opnemen. Het is een eer om dit engagement op te mogen nemen in een gemeente die zoveel voor mij betekent.